2022 yılında yapılan bir çalışmayla Erzurum Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Müdürlüğü Tabiat Varlıklarını Koruma Şubesi ile Orman Bölge Müdürlüğü'nün uzmanlarının incelemesinden sonra 'Anıt Ağaç' olarak tescil edilen iki adet atkestanesi ağacı bu günlerde vatandaşların ilgi odağı haline geldi. 117 ve 162 yaşlarında oldukları tescillenen asırlık ağaçlar bir kez daha çiçek açtı. Erzurum’un en yoğun kent meydanı olan ve her gün binlerce insanın kullandığı alanda atkestanelerinin çiçek açması aynı zamanda görsel bir güzellikte katıyor.
Yaz günlerinde gölgelik arayanların gözdesi
Lala Mustafa Paşa Camisi; Erzurum'da Osmanlı Dönemi'nde yapılan ilk cami özelliği taşıyan yapı, burada inşa edilen diğer Osmanlı camilerine de model olmuştur. Kanuni Sultan Süleyman'ın komutanı, Kıbrıs fatihi, Sadrazam Lala Mustafa Paşa; Erzurum Beylerbeyi görevini yürüttüğü dönemde, 1562 yılında camiyi yaptırmıştır. Mimar Sinan'a ait olan eserin yanında bir saray, bir de sübyan mektebi yer almış, ancak bunlar günümüze kadar ulaşamamıştır. Caminin hemen girişindeki açık avlunun sağında ve solunda bulunan iki adet kestane ağacı özellikle yaz aylarında serinlemek ve gölgelik arayan vatandaşlar için bulunmaz bir fırsat veriyor. Kocaman gövdesi ve dalları ile Erzurum’da güneşten korunmak isteyenler meydanda bu iki at kestane ağacının altına koşuyor.
At kestanesi ağacının özellikleri
At kestanesi, Sapindaceae familyasından Aesculus cinsinden ağaç ya da çalı formundaki kışın yapraklarını döken türlerin ortak adı. Yapraklar uzun saplı ışınsal tüysü 5-9 yaprakçıklı olup el görünüşünde kenarları dişli ya da düzdür. Sapı uzundur. Dizilişi karşılıklı; kenarları düz veya dişlidir. Çiçekleri bir evcikli ya da erdişidir. Bileşik salkım kuruluşundadır. Dik duran uzun bir eksen etrafında toplanmıştır. Meyve üzeri dikenli veya düz büyük bir kapsüldür. Üretimi tohum ve çelikle olur. At kestanesi (Aesculus) olarak bilinen ağacın aynı adı taşıyan tohumları zehirli olup, kestaneden tamamen farklı bir bitki türüdür. Alternatif tıpta varis, basur, kronik toplardamar yetmezliği gibi sağlık problemlerine karşı kullanılmıştır. At kestanesi zehirlidir. Bu yüzden yenmez. Genellikle işlenerek krem ve yağ formatında kullanılır.