Fırat Nehri’nin her iki kıyısında bulunan kayalıklarda binlerce yıllık mağaralar bulunuyor. Mağaraların yanı sıra çeşitli tarihi eserlerin bulunduğu kıyı boyunca birbirinden ilginç mağaralar, antik dönem yürüyüş yolları, sunu çukurları ve mezarlar da yer alıyor. Fırat Nehri kıyısında alt katları sular altında kalan çok katlı ve birbirine geçişlerin olduğu mağaralar Neolitik, Roma, Bizans ve İslami Döneme ev sahipliği yaptı.
Fırat Nehri üzerinde bulunan binlerce yıllık tarihi mağaraların bulunduğu alanda arazi taraması yapan Adıyaman Müze Müdürlüğü yetkilileri, yaklaşık 10 kilometrelik nehir boyunca 30 hektarlık bir alanda daha önce kısmen olan tescilli alanı büyüterek tamamını tescilleyecek. Balıkçı teknesiyle kıyı boyunca gezen Adıyaman Müze Müdürü Mehmet Alkan ve Müze Müdür Yardımcısı Mustafa Çelik, tescilli olmayan eserleri Şanlıurfa Kültür Varlıklarını Koruma Kuruluna tescile sunacak.

Gümüşkaya Köyü'ne gelerek buradan Fırat Nehri’ni ve tarihi yapıları izleyen turistler ise karşılaştıkları doğa ve kültürel varlıklar karşısında hayranlıklarını dile getiriyor. Fırat ve Göksu nehirlerinin birleştiği Adıyaman’ın Gümüşkaya ve Besni ilçesinin Kızılin Köyleri arasında bulunan tarihi Kızılin köprüsü geçtiğimiz yıllarda Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından restore edilerek ulaşıma açılmıştı. İki yıl önce Göksu Nehri ve Fırat Nehri’nin birleştiği noktada Kürek Maratonu düzenlenmişti.

"DOĞA VE KÜLTÜR TURİZMİ BİR ARADA"
Adıyaman Müze Müdürü Mehmet Alkan konuşla ilgili yaptığı açıklamada, “Fırat Nehri'nin her iki yakasında bulunan çok katlı mağaralar ve tek katlı mağaralar ile birlikte burada çok kompleks bir alan bulunuyor. Burada antik dönem yürüyüş yolları, M.S. 2. Yüzyılda Pottinger haritasında belirtilen ve günümüzün anıtsal köprüsü olan Kızılin Köprüsü ile birlikte yaklaşık 10 kilometre mesafede çok katlı mağaralar bulunuyor. Özellikle Roma Dönemine ait mezarlar ve sunu çukurlarıyla birlikte burası çok önemli bir yapıya sahiptir. Antik dönemde Fırat’a inen yolların olması burada daha önceki ulaşımında kayıklarla yapıldığını gösteriyor. Burada doğa turizmi kültür turizmi ile bir arada yer alıyor. Yaptığımız incelemeler sonucunda çok katlı mağaraların olması, Roma Dönemi'ne ait mezarların olması ve mezarlar içerisindeki sunu çukurlarının bulunması ve antik dönem yollarının bulunması nedeniyle bir kısmı tescilli olan bu alanın tescilsiz olan diğer kısımlarını kurula sunacağız ve tescilleyecek. Yaklaşık 30 hektarlık bir alan tescillenecek” dedi.

Gümüşkaya Köyü Muhtarı Hasan Ünlü ise yerli ve yabancı turistleri mağaraları görmeye davet ederek, “Turistler geldiğinde tarihi mağaralar ve yerleşim alanlarını Fırat Nehri üzerinden küçük kayıklarla gezebilirler, tekne turu yapabilirler. Tarihi bir yerdir görmelerini istiyoruz. Sadece turistik değil sportif faaliyetlerde yapılıyor. Önceki yıllarda kürek sporu yapıldı. Yaklaşık 20 kilometrelik bir yer kürek sporu için uygun. Yetkililerden burayı turizme kazandırmalarını istiyoruz” diye konuştu.
Fırat Nehri ve mağaraları görmeye gelen Pınar Cengiz isimli turist ise “Burasının hem doğal güzellikleri hem de kültürel güzellikleri de var. Binlerce yıllık mağaralar gerçekten bizi çok etkiledi. Geldiğimize çok memnunuz” şeklinde konuştu.