Son günlerde hem Avrupa’da hem de dünya genelinde etkili olan sıcak hava dalgaları, artık “istisna” değil, “yeni norm” olarak kabul ediliyor. Peki, bu aşırı sıcaklıklar neden artıyor?
Küresel Isınma ve Sera Gazları
Uluslararası iklim raporları (IPCC gibi); atmosferde biriken karbondioksit, metan gibi sera gazlarının dünya sıcaklıklarını sürekli yükselttiğini ve bu durumun sıcak hava dalgalarının hem sıklığını hem de şiddetini artırdığını net şekilde ortaya koyuyor
Kentleşme ve Isı Adası Etkisi
Şehirleşmeyle birlikte beton, asfalt ve cam yüzeyler güneş ışığını hapsediyor, geceleri bile soğumayan kentsel bölgelerin sıcaklığı kırsala göre 1 ila 4 °C daha fazla olabiliyor. Bu “kent ısı adası” etkisi, sıcak hava dalgalarının yıkıcılığını artırıyor .
Atmosferdeki Değişimler ve Jet Stream
Artan küresel sıcaklık, kutup bölgelerinin hızla ısınmasına yol açıyor. Bu durum jet stream’in daha dalgalı, yavaş ve sabit kalmasına neden oluyor. Yani sıcak hava kütleleri bir bölgede uzun süre sıkışarak dalga şeklinde devreye giriyor
El Niño ve Okyanus-Isı Döngüsü
El Niño gibi okyanus-su sıcaklıklarıyla bağlantılı sistemler, sıcak hava dalgalarının yoğunlaşmasına ve daha kolay gelişmesine zemin hazırlayabiliyor. İklim modelleri, bu etkilerin küresel ısınmayla birleştiğinde sıcaklıkları artırdığını gösteriyor
Küreselden Yerel Duruma
Avrupa’da bir süredir yaşanan heat dome (sıcak kubbe) olayları, kritikteki 1.5 °C’lik ısınma eşiğini fazlasıyla aşmış durumda; bilim insanları bu tip olayları artık “sadece birkaç tatil gününü değil, tüm yazı etkileyebilir” olarak yorumluyor .
İngiltere gibi ülkelerde, 35 °C üzeri sıcaklıklar artık yılda iki kez görülebiliyor ve bu tip olayların görülürlük ihtimali sanayi öncesi döneme göre 30 kat artmış durumda .
ABD şehirlerindeki okulların %76’sı, yerel sıcaklıkları 4 °C’ye kadar yükselten ısı adası bölgesinde; bu da çocukların ve eğitimin geleceğini doğrudan etkiliyor
Ne Yapılabilir?
Emisyonların derhal azaltılması, fosil yakıtların terk edilmesi gerekiyor; aksi takdirde bu sıcak dalgalar 2 ila 5 yılda bir tekrar eden bir norm haline gelebilir
Şehirlerde yeşil altyapı, ağaçlandırma, açık alan tasarımları, yansıtıcı malzemeler gibi önlemler sıcak yükünü ciddi şekilde azaltabilir .
Erken uyarı sistemleri, sağlık önlemleri ve kamu bilinci, özellikle yaşlılar, çocuklar ve düşük gelirli bölgeler için hayati önem taşıyor
Aşırı sıcak hava dalgalarının artışında başrolu küresel ısınma oynuyor, ancak kentleşme, atmosfer devinimi ve okyanus-döngüleri bu etkiyi şiddetlendiriyor. Hem küresel hem yerel ölçekte hızla harekete geçilmezse, önümüzdeki yıllarda sıcak hava nedeniyle yaşanacak can kayıpları ve ekonomik kayıplar kaçınılmaz hale gelecek.