Konya’ya 80, Ahırlı ilçe merkezine ise sadece 16 kilometre mesafede bulunan Akkise Mahallesi, tarihî dokusu ve kültürel mirasıyla dikkat çekiyor. Anadolu’da göçebe hayatın hâkim olduğu dönemlerde kurulan bu yerleşim birimi, bölgenin en eski Türk köylerinden biri olarak anılıyor. Akkise’deki tarihî Büyük Cami de bu köklü geçmişin en somut tanıklarından biri konumunda.
Rivayetlere göre, Akkise Mahallesi’nin temelleri, Devecioğlu Ömer adlı bir Yörük tarafından atılmıştır. Yerleşik düzene geçişin ardından inşa edilen ilk yapılardan biri olan cami, bu geçiş sürecinin bir simgesi niteliğindedir. Diyanet İşleri Başkanlığı’na ait tabela üzerinde "Büyük Cami" ismi geçse de, halk arasında yapı “Cuma Camii” olarak anılmaktadır. Caminin bilinen bir kitabesi bulunmamakla birlikte, yerel anlatımlar ve bazı tarihî kaynaklara göre yapım yılı miladi 1232 olarak kabul edilmektedir. Bu bilgiye göre, yapı yaklaşık 800 yıldır ibadete açık bir şekilde hizmet vermektedir.
Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu kapsamında taşınmaz kültür varlığı olarak tescillenen Büyük Cami, yakın geçmişte Konya Büyükşehir Belediyesi tarafından kapsamlı bir restorasyondan geçirilmiştir. Yapının özgün mimarisi korunarak yapılan bu restorasyon, hem yöre halkı hem de ziyaretçiler tarafından takdirle karşılanmıştır.
Büyük Cami’nin mimari detayları da son derece dikkat çekicidir. Özellikle beden duvarlarında kullanılan devşirme malzemeler göze çarpmaktadır. Bu taş bloklar üzerinde yer alan atlı insan figürleri, üzüm salkımı tasvirleri ile Roma ve Bizans dönemine ait olduğu düşünülen kadın ve erkek kabartmaları, yapının tarihî sürekliliğine işaret etmektedir. Söz konusu figürler, Anadolu’daki sanat ve mimarî etkileşimlerin nadide örnekleri arasında gösterilmektedir.
Caminin iç mekânında yer alan ahşap minber ve mihrap ise ustalıkla işlenmiş detaylarıyla dikkat çeker. Her iki unsur da Anadolu Selçuklu dönemi ahşap işçiliğinin günümüze ulaşan en zarif örneklerinden biri kabul edilmektedir.
Caminin bahçesinde ayrıca küçük bir hazire yer almaktadır. Bu hazirede geçmiş dönemlerden kalan bazı mezar taşları, bölgenin tarihî kimliğine ışık tutmaya devam etmektedir.
Ahırlı’nın en dikkat çekici yerleşimlerinden biri olan Akkise Mahallesi’nde bulunan bu tarihî cami, sadece bir ibadet mekânı olmanın ötesinde, ecdadın mirasına sahip çıkma konusundaki bilinçli belediyecilik anlayışının da güzel bir örneğini yansıtmaktadır. Her yıl yüzlerce yerli ve yabancı ziyaretçi, bu kadim yapıyı görmek için bölgeyi ziyaret etmektedir.