Konya’nın Altınekin ilçesine bağlı Koçyaka köyünün güneyinde, gözlerden uzak bir noktada, sessizce geçmişin sırlarını saklayan bir yapı yükseliyor: Zalmanda Hanı. Herhangi bir kitabeye sahip olmayan bu han, tarihçilerin dahi kesin olarak tarihlendiremediği bir gizem abidesi.
Orta Anadolu bozkırlarında, zamanın yıpratamadığı sağlam yapısıyla dikkat çeken hanın iç yapısında kullanılan tuğla ocaklar ve takviye kemerleri, onun Beylikler Dönemi’ne ait olduğunu düşündürüyor. Üç sahınlı ve beşik tonozla örtülü barınak bölümü, dönemin mimari zekâsını yansıtan önemli ipuçları sunuyor.
Ancak asıl ilginç olan, hanın adının hiçbir resmi belgede geçmemesi. Tek referans, Turgutoğulları Beyliği’nden Yusuf Şah Bey’in kızı Sultan Hatun’a ait 1446 tarihli bir vakfiye. Bu belgede, “Su-ulmanda” (günümüzde Sulmanda ya da Zalmanda) adındaki bir yerin tamamen vakıf olarak bağışlandığı belirtiliyor. Peki bu yapı o dönemde mi yapıldı? Yoksa çok daha eski bir sır mı barındırıyor?
Turgutoğulları'nın Sessiz Mirası mı?
Karamanoğulları döneminde bölgedeki önemli sülalelerden biri olan Turgutoğulları, Konya ve çevresinde birçok yapı inşa ettirmişti. Zalmanda Hanı’nın bu yapılarla olan benzerliği, onun bu hanedanla ilişkili olabileceğini akıllara getiriyor.
Gözlerden uzaklığı, kitabesiz oluşu ve tarihçilerin net bir bilgi verememesi, Zalmanda Hanı’nı tam anlamıyla bir arkeolojik muamma haline getiriyor. Kim bilir, belki de Anadolu’nun unutulmuş kervan yollarından birinin üzerinde duran bu yapı, kayıp bir medeniyetin izlerini taşıyordur.
Zalmanda Hanı: "Vay be!" Dedirten Bir Keşif Noktası
Bugüne kadar hak ettiği ilgiyi göremeyen Zalmanda Hanı, sadece taş duvarlardan ibaret değil. O, tarihin unuttuğu bir hikâyenin sessiz tanığı. Konya’nın bozkırlarında saklı kalan bu han, araştırmacılar ve tarih meraklıları için adeta bir açık hava laboratuvarı.
Henüz geniş çaplı bir kazı ya da restorasyon geçirmemiş olan yapı, belki de Anadolu’nun en büyük sırlarından birini barındırıyor. Yolunuz düşerse, dikkatli bakın… Belki de taşların arasına gizlenmiş bir sır size fısıldar.