Akıllı telefonlar artık hayatın her alanında. Ancak yeni araştırmalar, çocukların akıllı telefonla ne kadar erken tanışırsa, olası ruhsal ve sosyal risklerin de o kadar arttığını gösteriyor.
Uzmanlar, dijital dünyanın faydalarının yanında “erken maruziyetin” özellikle uyku düzeni, aile ilişkileri ve duygusal gelişim üzerinde ciddi etkiler yaratabileceği konusunda ebeveynleri uyarıyor.
Erken Yaşta Telefon = Daha Fazla Risk
Yapılan son çalışmalara göre, 13 yaşından önce akıllı telefon sahibi olan çocuklarda, şu sorunlar daha sık görülüyor:
Uyku düzensizlikleri ve gece ekran kullanımına bağlı melatonin düşüşü,
Siber zorbalık mağduru olma oranında artış,
Aile içi iletişimde azalma ve çatışmaların artması,
Dikkat dağınıklığı ve odaklanma sorunları,
Sosyal medya bağımlılığı belirtilerinde yükseliş.
Stanford Üniversitesi ve ABD Ulusal Sağlık Enstitüsü tarafından yapılan araştırmalara göre, uzun ekran süresi çocukların duygusal dayanıklılık becerilerini de olumsuz etkiliyor.
Ruhsal Etkiler: Görünmeyen Tehdit
Uzmanlar, telefonların doğrudan “ruhsal hastalıklara” neden olduğunu söylemek için erken olduğunu vurgulasa da; telefonun aşırı ve kontrolsüz kullanımının depresyon, kaygı bozukluğu ve özgüven sorunlarıyla güçlü bir ilişki taşıdığına dikkat çekiyor.
Çocuk Psikoloğu Dr. Ebru Yalçın, “Ekran maruziyeti erken yaşlarda başladığında, çocukların duygusal düzenleme becerileri tam gelişmeden dijital uyarana maruz kalıyorlar. Bu da stres yönetimini, empatiyi ve özdenetimi zayıflatabiliyor.” diyor.
Aile İlişkileri de Tehdit Altında
Erken yaşta telefon sahibi olan çocuklarda, ebeveynle geçirilen kaliteli zaman azalıyor. Aile içi etkileşim yerini, dijital etkileşimlere bırakıyor.
Sosyal medya içeriklerinde görülen “mükemmel yaşam” algısı, çocuklarda karşılaştırma ve yetersizlik hissi oluşturabiliyor. Uzmanlar, bu durumun ilerleyen yaşlarda özsaygı problemlerine yol açabileceğini belirtiyor.
Uzmanlardan Ebeveynlere Öneriler
13 yaş öncesi akıllı telefon verilmemeli.
Ekran süresi günde 2 saati geçmemeli.
Aile içi “dijital saatler” belirlenmeli (örneğin: yemek masasında telefon yok).
Sosyal medya hesapları ebeveyn gözetiminde açılmalı.
Çocuklara “dijital farkındalık” ve güvenli internet kullanımı eğitimi verilmeli.