Toplumda ahlaklı ve dürüst insanların örnek varlığıyla güzel ahlak oluşur. Gençlere iyi örnek olmak gerekir. İyi örnekleri çoğalmadan gençlerde istenilen netice alınamaz. Kimler örnek olacak bu gençlere? Hangi meslek ve unvanlar örneklik edebilir gençlere. Örnek alınacaklar işine, yaşına göre doğru ve dürüst olmalıdır. Hiç kimsenin durumu, sözü başkaları için gereksizdir. Gerekli ve önemli olan davranışlarıdır. Söz uçar veya unutulur gider. Davranışlar akılda kalır. İyi örnek takdir edilir. Var olan unvan kimseyi ilgilendirmez. Ama insanlığı, insani davranış herkesi ilgilendirir.

Mevlana ne güzel söylemiş. "Ne İnsanlar gördüm üstünde elbise yok. Ne elbiseler gördüm içinde insan yok." İnsanlık ve dürüstlük yoksa unvan hiçbir şey katmıyor başka kişilere. Vicdan ve ahlak yoksa hepsi boştur.

İnsanı gösteren, ona ilgi duymasını sağlayacak olan güler yüzdür. Yüzün güler, dilin tatlıysa seni kim tutar? Pazarda iki satıcı var. Biri pekmez satıyor, diğeri bal satıyor. Bal satana kimse uğramıyor. Yanına biri yaklaşınca durumunu yakınıyor. Adam diyor ki senin yüzün sirke satıyor. Onun yüzü de bal satıyor. Güler yüz tatlıdır bu kadar anlatılır.

Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde olanları herkes gördü. Dilin dil olmadığı yerde, kaba kuvvette hazır bekler nöbette. Kaba kuvvet ve güç gösterisi insani bir davranış değildir. Orası cahil çuhaların bulunduğu yer değil. Hiçbir özelliğin olmasa bile yüce Türk milletinin vekilisin. Bu sorumluluk örnek olmayı gerektirir. Var mı örnek olacak özellik? Dürüst olmadığını yüzüne karşı en yakın arkadaşı söylediğini haykırıyor. Meclisin üzerinde fazla durmayalım. Bu meclisten geçmişte cenaze bile çıktı. Ömer Hayyam künyesine baktım şimdi o mebus diyor. Her yönüyle kısa keselim. Örnek alınacak durum gösterilemedi.

Hizmetler az veya çok yapılabilir. Bunlar gelip geçici şeyler. Kalıcı olan dürüstlüktür. Etrafına verdiği güvendir. Adaletli işler milletin gönlüne değer katar. Vatanını ve milletin seviyorsa geleceğe bir iz kalır. Topçu, popçu ne olursa olsun. Hep kendi çıkarını çalışan bir iz, eser bırakamaz. Geleceğe bir eser kalmaz, Geldi, gitti. Yedi içti bu kadar. Yeminin dışında kürsüye yaklaşmayan vekillerden geçilmiyor.

Çevrendeki insanlara sevgi göstereceksin ki saygı göresin. Aynanın arkasına yıllarca bak. Kendini dahi göremezsin. Ben hiçbir şeymişim diye öyle kalırsın. Aynanın önüne bak, alçak gönüllü ol. Etrafındakiler seni güneş gibi görürler. Bunu örnek olarak, güzel şeyler yaparak göstereceksin. İyilik ve güzelliğin karşılığını bulursun. Kötülüğün karşılığı sadece kendine kalır. İyilik yapanın geleceği vardır. Kötülük yapanın geleceği yoktur. Öyle ise iyilik eden iyilik bulur.

Bazı insanlar dinlemeden, anlamadan, bağırır karşı tarafa. Sabır bunlara hiç uğramaz. Kaba ve yalan, yanlış konuşmayı severler. Böyle olanların seveni olmaz. Sabırla dinleyen, anlayan doğru konuşanlar sevilir, sayılır. Boş atanlardan yarına bir şey kalmaz. Yapıcı olanlar gönüllerde yaşar.

Kavga, insan için başvurulacak yol değildir. Kültür seviyesi, aldığı eğitim insanı duyguları gelişmiş olanlar, dinler, anlar yanıt verirler. Kavga düşünenlerin yüzü devamlı sirke satar. Böyle insanların seveni de olmaz. Küsmeyi, bağırmayı severler bunu marifetmiş gibi yaparlar. İnsanı kazanmak sevgiden geçer. Barış ve sevgi dili olmayanlar boşuna kendilerini yorarlar. Yıpranmak kendilerine ikramiye olur.

Topluma örnek olacak, toplumun önüne çıkanlar maymun iştahlı olmamaları gerekir. Tuttuğunu koparacak, başarıya ulaşacak kararlılık gösterilmelidir.

Toplumun, önünde kendini gösterenlerin dürüst örnek olmalıdır. Yapıcı, yaratıcı doğru ve işi kolaylaştırıcı olması gerekir. Yaptığı yenilikler ve güzellikler herkese örnek alması gerekir. Kolaylaştırıcı olmalı, zorlaştırıcı olmaması gerekir. Herkese de iyilik yapma isteği uyandırabilmelidir. Kendini bilgi ve birikim olarak örneklik edebilmesi gerekir. Boş tenekeden çok ses çıkar. Ama güzel iş çıkmaz.

Kısaca demek gerekir ki, topluma sadece insanlığını göstermektir. Örnek olunacak veya alınacak dersler insanlıktır. Bunun dışında kötü sözün, kötü davranışın kimseye faydası olmaz.

Dağ, köyün üstüne güneşin geç doğmasına neden oluyor. Köylü dağın tepesini yontarak güneşten erken faydalanmayı sağlamaya çalışıyor. Köylüler gülüşüyorlar. Koca dağla güreşilir mi? Ben çalıştıkça santim santim olsa da eksilecektir. Ben bu işi yapacağım ve başaracağım diye kararlılık gösteriyor. Köylülerin söylediklerini dinlemiyor. Doğru işlere kararlılıkla devam etmek gerekir.

Başarı çok çalışan, sabreden, güler yüzlü, tatlı dili ile kararlı ve bilinçli olarak çalışanların hakkıdır. Er geç başarıyı yakalayacaklardır.