Songül KARAMAN
MEVLEVİLİK KÜLTÜRÜNDE SEMAZEN KIYAFETLERİNDEKİ MANALAR-1
Mevlâna Hazretleri tüm dünya insanları için sevgi hoşgörü sembolü olmuştur .Mevlevilik de Mevlana Hazretlerinin görüş yaşam tarzı ve mesajlarını anlatan ve icra eden bir yaşam yolculuğudur.
Mevlevilik yaşama bakışta nezaket incelik edep gibi hasletleri maneviyat ile harmanlayarak yansıtmıştır. İnsanda ki iç güzellikleri ,mana alemini ,dış dünyaya da aktarma da davranışlar kadar kullanılan kıyafetler ve sembollerle de güzel ve ince mesajlar vermektedir.
SEMAZEN: Mevlevi Sema Törenlerine katılıp sema eden dervişlerdir
SEMAZENBAŞI: Sema Törenlerinde Semazenlerin usulüne uygun şekilde Sema etmelerinin sağlayan Semayı yöneten Mevlevi Dedesidir
*Otantik ve Orijinal Bir Mevlevî Kıyafeti Şu Ana Kısımlardan Meydana Gelir.
a. Başta: Arakıyye, Sikke, Destar, İstiva:
b. Bedende: Tennüre, Elfe-nemed, Destegül, Hırka;
c. Belde: Şalvar, Don
d. Ayakta: Çorap, ayakkabı, Mesh.
-ARAKİYE
Kavuğun ve daha sonra fesin altına giyilen ve dövme yün keçeden kırık beyaz ve kahverengi olarak yapılan başa giyilen takkedir. Pamuk, tiftik ,yünden yapılanları vardır. Arapça’da ter manasında arak’tan gelir, “ter emici, ter toplayıcı” anlamındadır”.
Üst kısmı alt kısmına göre yassı ve üst kısmı iki yan kısmın birleşiminden oluşan boyu kısa serpuşa verilen isimdir.
Dergah da belli seviyeye gelişi temsil eden Arakiye giyme, Mevlevi kıyafetleri gibi törenle Şeyh tarafından giydirildi .Bu merasime Arakiye Tekbirleme adı verilmiştir.
-SİKKE (Mevlevi Tacı)
Mevlevîler’in başlarına giydikleri, 25–30 santim boyunda, silindir şeklinde, dövme keçeden yapılma, bal rengi veya beyaz külâhdır.
Sikke Mevlevi resmi tacıdır. Mevlevi sikkelerinin renginin kahverengi ve toprak rengi olmasının nedeni “biz topraktan geldik en sonunda da toprağa gideceğiz” anlamını da içinde barındırmasıdır. Tasavvufi anlamda insanın bütün egolarından ve hayvansal taraflarından arınarak insan-ı kâmile yönelişinin simgeler. Görünüşte tek olan sikke aslında çifttir. Derviş giydiği kıyafetlerle bütün çift olan şeyleri teklik kılıfı altında gizleyerek Allah’ın tek olduğunu sembolize eder. Bununla birlikte sikke; Mevlevilerce nefsinin mezar taşı olarak kabul edilir.
*Mevlevi Kültüründe Üç Tür Sikke Vardır
1. Külâh-ı Teberrük: Buna "Emânet Külâh" da denilir. Geçici bir süre için giyilmesine izin verilmiş sikkedir. Tarikate, dergâha ilgi, sevgi ve yakınlık duyan kişilerin gönlünü ısındırmak, bazı hizmetlerini takdir etmek amacıyla giydirilen sikke çeşididir.
2. Külâh-ı İrâdet: Verilen görevleri en iyi şekilde yerine getirmiş; Matbah-ı Şerif imtihanlarını başarı ile vermiş ve neticede sikke giymeye hak kazanmış dervişlere giydirilen külâhtır.
3. Külâh-ı Hilâfet: Tarikat pirinin vekili ve temsilcisi olan en yüksek mevkî sahibi Halife'nin giydiği özel destarlı sikkedir.
-DESTAR
Mevlevîlerde, sarık yerine aynı anlama gelen «destar» kelimesi kullanılırdı. (Sikkeye Sarılan sarık)Örfi, cüneydi, hüseyni, şeker aviz, şeker aviz kafesli (Şekil: 3.4) gibi destar dolama çeşitleri vardı
-İSTİVA:Mevlevi kıyafetleri ve sikkeye çekilen, hilafet alameti olan iki parmak eninde düz dar ve yeşil şeride verilen isimdir. “İstivâ, iki şeyin, iki adamın eşit ve denk olmasıdır” ve istiva çeken derviş herkese adaletli ve eşit davranmalıdır. (Devam edecek)
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.